Συνομιλία με Τσουδερό (Μαρτυρία Στυλιανού Κούνδουρου)
Προφορική μαρτυρία Στυλιανού Κούνδουρου, Άγιος Νικόλαος
Από το Βιβλίο: Κώστας Χατζηπατέρας και Μαρία Φαφαλίου, Μαρτυρίες Κρήτη 1941 (Αθήνα: 1993, Κέδρος)
Εδώ στην Κρήτη επεριμέναμε ότι θα είχαμε μια ενίσχυση από τους Άγγλους, ότι θα είχαμε μια προετοιμασία. Δυστυχώς δεν υπήρξε αυτή που περιμέναμε.
Είχα τον αδερφό μου, τον Ρούσσο Κούνδουρο, δικηγόρο και βουλευτή, αυτόν τον οποίο εξετέλεσαν οι Γερμανοί. Μου έδωσε ένα γράμμα, είχε κατέβει ήδη στην Κρήτη ο Τσουδερός ως πρωθυπουργός πλέον, να το πάω εις τον Τσουδερό. Στο γράμμα του εζητούσε: Πρώτον να έρθει. Ο Τσουδερός είχε τότε κάνει κάτι επισκέψεις εις Ρέθυμνο, Ηράκλειο και ενεθάρρυνε τον κόσμο, έλεγε ότι θα βοηθήσομε, θα ρθόμε, θα φέρομε όπλα κλπ. Εδώ δεν ήρθε. Τον έλεγε λοιπόν ο αδερφός μου ότι καλόν θα είναι να έρθει εις τον νομόν μας, πρώτον αυτό, και δεύτερον να δώσει όπλα εις τον κόσμον και επί πλέον να φέρει τους στρατιώτας οι οποίοι ήταν εις την Πελοπόννησον, το Κρητικό σύνταγμα, το οποίον είχεν υποχωρήσει πλέον και ήτο εις την Πελοπόννησον, να το φέρει πίσω.
Επήγα λοιπόν εις τά Χανιά. Όταν βγήκα να δω τον Τσουδερό, στη διοίκηση ήταν ο βασιλιάς μέσα, περίμενα λοιπόν με κάποιον φίλο μου απέξω στο χώλ της διοικήσεως, είναι ένα μεγάλο κτίριο, στα Χανιά. Βλέπω λοιπόν τον Γεώργιο και βγαίνει να φύγει, είδα λοιπόν έναν άνθρωπο τόσο σκεπτικό, τόσο συνοφρυωμένο, που επρόδιδε… τέλος πάντων μιάν… αμηχανίαν, πως να το πω…
Μπήκα αμέσως μέσα χωρίς να περάσω από την ιδιαιτέρα του κ. Πρωθυπουργού και έδωσα το γράμμα στον Τσουδερό. Ο Τσουδερός τότε μου είπε ότι «βεβαίως θα έρθω κάτω, οι Εγγλέζοι μας είπαν ότι θα μας στείλουν όπλα, θα σας δώσομε όπλα, αλλά δεν συμφωνώ να φέρομε τους στρατιώτες από την Πελοπόννησο, διότι ήδη προχθές ένα καΐκι στο οποίον είχαν έρθει μερικοί στρατιώτες ετορπιλλίσθη από υποβρύχιο. Λοιπόν προκειμένου να χάσω εν γνώσει μου και έναν στρατιώτη αυτό δεν θα το κάνω.» Συζητήσαμε εκεί ύστερα διάφορα πράγματα, του είπα κάτι πάνω στην κατάσταση αυτή και είναι η πρώτη φορά που δεν με εκύτταξε στα μάτια να μου απαντήσει, αλλά εκύτταξε πλάι, έτσι στο γραφείο του απάνω και μου είπε: Καλά, λέει, είναι δύσκολα τα πράγματα, αλλά θα δούμε πως θα ανταπεξέλθουμε. Εντάξει. Αυτό θα έγινε κατά τις 10 Μαΐου, 12 Μαΐου; Στα Χανιά.
Όπου λοιπόν, εμέναμε τότε στο μόνο ξενοδοχείο που ήταν εκεί ένα «Μινώα», έμενα εκεί, και το βράδυ ήμεθα σε μια ταβέρνα με κάποιους φίλους. Γίνεται ο πρώτος βομβαρδισμός των Χανίων. Άρχισε η προετοιμασία. Αλλά πρέπει να σας πω ότι ενώ επεριμέναμε όλοι ότι θα ήτανε οχυρωμένη η Σούδα, δεν υπήρχε δυστυχώς παρά μόνο ένα κανόνι, το οποίον υπήρχε προς το δρόμο που ήταν ο Φοινικάς λεγόμενος, και τίποτα άλλο. Βεβαίως υπήρχαν μερικοί Εγγλέζοι, ξένοι ξέρω ‘γω, αλλά αυτοί δεν ήσαν αρκετοί δυστυχώς. Κι αυτό κατά τη γνώμη μας τότε όλων υπήρξε το σφάλμα και της ηγεσίας και των συμμάχων, διότι οι σύμμαχοι είχαν το βέτο εις την περίπτωσιν αυτήν.
Έφυγα την επόμενη ή την μεθεπόμενη, αφού πρώτα δύο διευθυνταί μόλις βγήκα από τον Τσουδερό και κατέβηκα κάτω στη διοίκηση, ήταν δύο γνωστοί διευθυνταί του Υπουργείου Οικονομικών, ήξεραν όλοι τους, με είχαν δει και ήξεραν ότι θα είχα μια επαφή με τον Πρωθυπουργό και λαχταρούσαν να μάθουν τι συμβαίνει. Τους είπα λοιπόν ότι είδα πολύ συνοφρυωμένο τον πρωθυπουργό δεν ξέρω. Μου απήντησαν: «Ήδη εδόθη εντολή και εφορτώθη ο χρυσός από το Ηράκλειο, διά να φύγει δια την Αλεξάνδρεια. Ελέχθη ότι εδόθη εντολή ώστε ο Παύλος με τη Φρειδερίκη και με τον Κωνσταντίνο να φύγουν αμέσως.» Θα έφευγαν το ίδιο βράδυ θα παρέμενε δε ο Τσουδερός μαζί με τον Γεώργιο. Όπως και παρέμειναν. Έφυγα από κει και ήρθα εδώ στον Άγιο Νικόλαο κατά τις 17 ή 18 Μαΐου. Στις 20 Μαΐου ακριβώς άρχισαν εδώ οι βομβαρδισμοί των Γερμανών.
Ιστορία του Μεραμπέλου 