Απελευθερωτική Οργάνωση Νέας Γενιάς

Τον Ιούνιο του 1941 ιδρύεται στη Νεάπολη η πρώτη αντιστασιακή οργάνωση με όνομα Απελευθερωτική Οργάνωση Νέας Γενιάς (Α.Ο.Ν.Γ.) από τους Ανδρέα Κούνδουρο, Μιχάλη Κοκολάκη και Μύρωνα Μαγκώνη. Το κρησφύγετο της οργάνωσης ήταν το σπίτι του Ρούσσου Κούνδουρου. Η οργάνωση είχε καταστατικό και έβγαζε δελτίο ειδήσεων. Αρχικά οι ειδήσεις έρχονταν από τα Μάλλια, όπου υπήρχε ραδιόφωνο. Τις ειδήσεις έφερνε ο Μηρώνης ο οποίος πήγαινε δύο φορές την εβδομάδα στα Μάλλια με τα πόδια. Ένα χρόνο αργότερα, όμως, ο Μαγκώνης αρρώστησε από φυματίωση των οστών εξαιτίας της εξάντλησης και τις στερήσεις. Μετά το θάνατο του Μαγκώνη τις ειδήσεις συγκέντρωνε ο Ανδρέας Κούνδουρος από το ραδιόφωνο ενός ιταλού αξιωματικού που έμενε στο σπίτι του. Η οργάνωση εκδίδει την πρώτη αντιστασιακή εφημερίδα με τίτλο ΕΜΠΡΟΣ που έγραφαν στο χέρι χρησιμοποιώντας καρμπόν. Την οργάνωση ενίσχυσαν ο φοιτητής ιατρικής από τα Χανιά Μπάμπης Γιαμαλάκης και ο βουλευτής του ΚΚΕ Μιλτιάδης Πορφυρογένης με το ψευδώνυμο Δημήτρης Κομνηνός. Πολλοί νέοι προσχώρησαν στην οργάνωση. Ο Γ. Γραμματικάκης από τη Φουρνή, ο Γ. Γιούργος, ο Γ. Κερανάκης, ο Γιώργος Τσαμπαρλάκης που ανέλαβε να βγάζει την ΕΜΠΡΟΣ, κ.ά.

Οργάνωση Ελεύθερων Νέων

Η νεολαία του Αγίου Νικολάου δημιουργεί την Οργάνωση Ελεύθερων Νέων και αυτή το καλοκαίρι του 1941. Την ίδρυσή της ανέλαβαν μια ομάδα αριστερών νέων και εμπνεύστηκαν τη διάρθρωσή της με πρότυπο τη Φιλική Εταιρεία.

Εθνικο Μέτωπο Λασιθίου / Εθνική Αντίσταση Μεραμπέλου.

Ο Λουμπούνης μας πληροφορεί ότι τον ίδιο μήνα ιδρύεται από αξιωματικούς και δικηγόρους του Μεραμπέλου η οργάνωση Εθνικό Μέτωπο Λασιθίου. Τα ιδρυτικά μέλη ήταν οι Μανώλης Πιτυκάκης, Ρούσσος Κούνδουρος, Μανώλης Καλλιατάκης και οι αξιωματικοί Γεώργιος Μηλιαράς και Μανώλης Μυλωνάκης.

Η μαρτυρία του Πιτυκάκη παρουσιάζει κάποιες αποκλίσεις σχετικά με το όνομα της οργάνωσης. Ο Πιτυκάκης γράφει: «Την 1/6/41 μετά τη μάχη του Ηρακλείου, ανεχώρησα αμέσως πεζός και επέστρεψα στο χωριό μου Βουλισμένη του Μεραμπέλλου. (…) Στις 9 Ιουνίου ειδοποιήθηκα μ΄ ένα απεσταλμένο, το Νίκο Συμβουλάκη, από το φίλο μου Βιαννίτη ταγματάρχη Αλέξανδρο Ραφτόπουλο, που τουφεκίστηκε αργότερα από τους Γερμανούς. Εμείς εδώ αρχίσαμε την αντίσταση, νομίζω πως κι εσείς πρέπει να κινηθείτε στο νομό Λασηθίου. Παρά την τρομερή κόπωσή μου σαράντα πέντε μέρες στη μάχη με τους αλεξιπτωτιστές, σαν διοικητής Χωροφυλακής Ηρακλείου, νόμισα πως έπρεπε να συμμορφωθώ με την υπόδειξη του Ραφτόπουλου. Στις 11 Ιούνη κάλεσα για προσύσκεψη τους Γιώργη Μηλιαρά, συνταγματάρχη εν αποστρατεία (δεν είχε ακόμα συλληφθεί από τους Ιταλούς), Μανώλη Μυλωνάκη, ταγματάρχη του αλβανικού μετώπου και το Μανώλη Καλλιατάκη (Καλουργιά), δικηγόρο και αποτελέσαμε τον πρώτο πυρήνα της ομάδας αντίστασης, στο νομό, σαν Εθνική Αντίσταση Μεραμπέλλου».

Η Εθνική Αντίσταση Μεραμπέλου ήταν η οργάνωση που δημιουργήθηκε πριν ακόμα έρθει ο βουλευτής του ΚΚΕ Μιλτιάδης Πορφυρογένης στη Νεάπολη. Αφότου ιδρύθηκε η Εθνική Αντίσταση Μεραμπέλου στη Νεάπολη, ο Πορφυρογένης ήρθε στη Νεάπολη από το Οροπέδιο Λασιθίου και ζήτησε να δημιουργηθεί μια παγκρήτια οργάνωση, το Απελευθερωτικό Μέτωπο. Αυτή η οργάνωση έπρεπε να περιλαμβάνει απαραίτητα όλους τους κομμουνιστές αλλά και όλα τα κόμματα. Με λίγα λόγια έπρεπε να περιλαμβάνει όλο τον ελληνικό λαό. Σκοπός του Μετώπου είναι:

• Απελευθέρωση από τους Γερμανούς
• Αγώνας κατά του βασιλιά και της εξόριστης κυβέρνησης
• Μετακατοχική δημοκρατική διακυβέρνηση

Το Απελευθερωτικό Μέτωπο μετονομάστηκε τελικά σε Εθνικό Μέτωπο και ήταν μια παγκρήτια οργάνωση και όχι τοπική όπως η Εθνική Αντίσταση Μεραμπέλου. Η τελευταία εντάχθηκε στο Εθνικό Μέτωπο ενώ λίγο αργότερα μετονομάστηκε σε ΕΑΜ στα πλαίσια της πανελλήνιας οργάνωσης. Επίσημα, το ΕΑΜ Κρήτης ιδρύθηκε στις 10 Ιουλίου του 1941 στο φαράγγι του Μαράθου από εξόριστους κομμουνιστές.

Νομαρχιακή Επιτροπή Λασιθίου

Σε κάθε νομό ιδρύθηκε μια Νομαρχιακή Επιτροπή. Στο Λασίθι, με πρωτοβουλία του Πορφυρογένη η Ν.Ε. απαρτίζεται από τους Γεώργιο Μηλιαρά, Μανώλη Μυλωνάκη, Μανώλη Πυτικάκη, Μανώλη Καλλιατάκη και αργότερα τον πρωτοδίκη Περικλή Χατζηανδρέου και τον επιθεωρητή δημοτικής εκπαίδευσης Στέφανο Λαζαρίδη. Αργότερα προσχωρεί στη Ν.Ε. και ο βουλευτής των φιλελευθέρων Ρούσσος Κούνδουρος.

Επιμέλεια: Παπαγιαννάκης Δημήτριος

Βιβλιογραφία

Κοκολάκης Μιχάλης, Ανατολική Κρήτη κατοχή αντίσταση πόλεμος, (Αθήνα: Γνώσεις, 1988)

Λουμπούνης Κωστής, Όσα στη ζωή μ’άγγιξαν, (Ηράκλειο: Iraklion Offset, 2005)

Φρουδάκης Εμμανουήλ, Πόλεμος – Κατοχή – Αντίσταση 1940 – 1945, (Νεάπολη: Α. Ι. Πολυχρονάκη, 2008)

Δημοσιεύτηκε από Δημήτρης Παπαγιαννάκης

Προβολή όλων των δημοσιεύσεων από Δημήτρης Παπαγιαννάκης